نگرشی بر جایگاه امر به معروف و نهی از منکر

دسته بندی: مجمع رهروان

چکیده:

ﺑﺪون ﺷﮏ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ از اﺣﮑﺎم ﺿﺮوری اﺳﻼم اﺳﺖ و اﻫﻤﯿﺖ آن، ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﻓﻘﻬﺎ واﺟﺐ ﻋﯿﻨﯽ و از ﻧﻈﺮ ﻋﺪه ای دﯾﮕﺮ، واﺟﺐ ﮐﻔﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ اﻧﺠﺎﻣﺶ ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮد، از ﻋﻬﺪه دﯾﮕﺮان ﺳﺎﻗﻂ ﻣﯽﺷﻮد. ﮔﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺘﻌﺪدی در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﻼم ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ آﻣﺮان ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﺎﻫﯿﺎن ﻣﻨﮑﺮ، اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم )ع( ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﭼﺮاﻏﯽ درﺧﺸﺎن راﻫﻨﻤﺎی اﻧﺴﺎنﻫﺎی زﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﻮده و ﻫﺴﺘﻨﺪ. زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺟﻠﻮه اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ، ﻗﯿﺎم ﺣﻀﺮت اﺑﺎ ﻋﺒﺪاﷲ اﻟﺤﺴﯿﻦ )ع( اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ واﻗﻌﻪ، رﻧﮓ و ﻣﻌﻨﺎی ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ واژه ﻣﺰﺑﻮر ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ. اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ، در ﭘﯽ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ و رواﯾﺎت ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ )ع( را ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﯾﻦ ﻓﺮﯾﻀﻪ واﺟﺐ ﺟﻮﯾﺎ ﺷﻮد. از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﯾﮏ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﯾﮏ روﯾﮑﺮد ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﺑﻮدهاﯾﻢ ﺗﺎ ﻏﺮض اﺻﻠﯽ ﻣﻮﺿﻮع را ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﯿﺎن و اﺑﻬﺎم زداﺋﯽ ﺷﻮد. و ﺑﺎ ﯾﮏ ﺗﺤﻮل در ﻧﮕﺮش اﻓﺮاد، آن ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ و اﺣﺎدﯾﺚ ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ )ع( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دو ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺰرگ دﯾﻦ اﺳﻼم، ﺻﻮرﺗﯽ ﺟﺪﯾﺪ از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اراﺋﻪ ﺑﺪﻫﯿﻢ.

خلاصه ماشینی:

با توجه به این نکته به خوبی روشن می‌شود که یکی از شرایط ضروری این است که امر و نهی مؤثر باشد و موجب انجام معروف و از بین رفتن منکر شود و یا لااقل احتمال تأثیر داده شود، ولی اگر انسان بداند سخن او اثری ندارد و در جلوگیری از منکر، تأثیری ندارد و موجب انجام معروفی نخواهد شد. نکته جالب توجه اینکه در این آیه مسلمانان به عنوان بهترین "امتی" معرفی شده که برای خدمت به جامعه انسانی بسیج گردیده است؛ و دلیل بهترین امت بودن آنها این ذکر شده که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و ایمان به خدا دارند و این خود می‌رساند که اصلاح جامعه بشری بدون ایمان و دعوت بحق و مبارزه با فساد ممکن نیست، و ضمناً از آن استفاده می‌شود که این دو وظیفه بزرگ با وسعتی که در اسلام دارد در آئین های پیشین نبوده است. «الإمامُ علیٌّ علیه السلام: غایَةُ الدِّینِ الأمرُ بِالمَعروفِ و النَّهیُ عَنِ المُنکَرِ و إقامَةُ الحُدودِ، (تمیمی آمدی، بی تا، ح 6373)؛ امام علی علیه السلام: نهایت دین ، امر به معروف و نهی از منکر و بر پا داشتن حدود (الهی) است». ، ج 4، ص 387)؛ امام علی علیه السلام در سفارش به محمّد بن حنفیّه فرمود: به خوبی فرمان ده تا اهل آن باشی؛ زیرا تمامیّت و کمال کارها نزد خداوند تبارک و تعالی امر به معروف و نهی از منکر است». ، ج 7، ص 322)؛ امام علی علیه السلام درباره آیه «و در برابر هر آن چه به تو می‌رسد صبر کن» فرمود: مقصود سختی ها و آزارهایی است که در راه امر به معروف و نهی از منکر به انسان می‌رسد».

نگرشی بر جایگاه امر به معروف و نهی از منکر با تاکید بر آموزه های قرآن کریم و احادیث معصومین(ع) - نورمگز (noormags.ir)